Escribo isto o mesmo día que meu pai tería cumprido 77 anos. Dos 65 que puido desfrutar (e nós del), máis ou menos a metade viviunos (cando estaba en terra, claro) en Bidueiros. Naquela aldea estaban o 100% das miñas raíces. Meu pai era da Aldea de Baixo e miña nai da de Riba. Separábaos a vía do tren (ou, ben certo, daquela solo o terreo explanado para instalar as travesas e raíles).
Un bo día dixéronlles que alí se ía instalar unha fábrica de aluminio e venderon o que tiñan e trocaron a casa levantada para virse a unha nova na Veiga. Bueno, vendeuno e acordou miña mai polos dous, porque meu pai estaba no mar. Non fixo nin foi mal cambio. Dicía miña abuela Josefa do Capón que debéramos ter vido para San Ciprián vinte e cinco anos antes.
OUTRA VIDA
Un día, cando xa as pedras chegaban polo aire ás casas por efecto dos barrenos que escachaban os montes da Vesura ou abrían a canteira para facer o porto que arranca entre a Saleira e Paraños, miña mai cargou nun Land Rover a roupa e algúns mobles que tiñan, montou a meu irmao na bicicleta con seis anos e sentou a miña irmá, con catro, no portavultos da súa e arrancou para o Porto, onde lle alugaron unha casa mesmiño na beira da Plazoleta. Tampouco era mal sitio. Cando meu pai chegou do mar non sabía onde vivían e tiveron que ser os da casa de Amadora os que lle indicaron onde estaban. Comezaba outra vida.
Sendo neno, e namentres meu pai me podía levar no seu vespino, moitas tardes de domingo achegábame con el ata a ponte da Acaroada. Alí parabamos, deixabamos a moto e quedabamos mirando para un montón de entullos de ladrillo no que as máquinas converteran a casiña na que viviron media ducia de anos. Eu non entendía daquela a súa recorrencia en volver moitos domingos. Hoxe si que o entendo.
UN CAMBIO POSITIVO
Meu pai sentía a nostalxia da vida en Bidueiros, coma todos os que un día poboaron as arredor de 25 casas que había naquela aldeíña ao pé do mar. Sentía tal apego que durante anos a auga que bebíamos solo viña da fonte de Amear. El seguía trazando os camiños na súa mente para chegar aos prados e aos tarreos que quedaron debaixo da planta. Sabería chegar á lagoa cos ollos pechados aínda que estivera soterrada debaixo de Alúmina. Meu pai tiña nostalxia, añoranza e recordo, pero non renegaba do que lles trouxera ese cambio. Sabía que fora positivo e que trouxera cousas boas para eles, para nós e para o pobo.
Aquel cambio trouxo moitos nenos, que se fixeron amigos a pesar da múltiples procedencias. Trouxo unha escola nos baixos da Veiga, á que íamos boa parte dos que tivemos e temos a sorte de formar parte da xeración da chegada da “aluminia” (daquela non nos parábamos nos nomes técnicos…) e da que me teño escapado algunha vez ata que me tornaba Damián para volverme ás aulas.
Aquel cambio trouxo unha vila dinámica, con múltiples servizos e adiantos. Hoxe, aínda na cidade, non poido deixar de comparar o que temos en San Ciprián sen ningún atisbo de desvantaxe coa capital. Mesmo lle vexo moitas vantaxes, porque sumamos culturas, xentes e eses servicios sen perder un ápice do que significa vivir onde todos nos coñecemos.
OUTROS 40 ANOS MÁIS
Aquel cambio trouxo novos traballos. Diferentes traballos. Trouxo traballos que modificaron mesmo o estilo de vida. Moita xente optou por aquela saída. E cando digo moita, é moita. E cada vez que a fábrica tusía, coma na suspensión de pagos de 1982-1983 e no Nadal de 1987, o pobo tremía. Un dos acordos máis sombríos e vívidos que teño é o dunha veciña chorando durante a crise dos bidóns do Casón pola posibilidade de perder o sustento da familia. Quedoume gravada a lume a súa pena e aquel temor que reflectía nos seus ollos.
Por iso, agora que os nenos daquela xeración da “aluminia” e os fillos daquela veciña e moitos bos amigos son os protagonistas dunha crise na fábrica. Só quero pensar, co corazón e coa cabeza, en que esta planta ten futuro e en que pode saír adiante, porque nin eu, nin San Ciprián nin A Mariña queremos cambios neste momento.
Non queremos vivir a nostalxia, a añoranza e o recordo. Aínda que teñamos que pasar por intres duros, queremos outros 40 anos de aluminio en San Ciprián. Queremos outra xeración de alumineros e unha planta tan duradeira e de calidade coma o produto que fabrica.
Antonio Basanta Fernández naceu en San Cibrao (Cervo) en 1978. É licenciado en Ciencias Políticas e da Administración pola Universidade de Santiago de Compostela (1996-2001), na especialidade de Administración pública. Máster en Economía Pesqueira da USC (2007), doutorando en Ciencias Económicas (USC), especialista en procesado e estudo de datos con SPSS/Windows (USC) e mariñeiro de ponte da Mariña Mercante. Actualmente é xefe de gabinete da Consellería de Mar.
