O Concello do Valadouro declarábase en 2018 municipio “case libre” de velutina. Veciños e autoridades locais entenderon a necesidade dunha estratexia que impedise a destrución de trobos ou colmeas de avellas por parte da avespa asiática. Desta maneira deseñouse un plan onde as principais accións serían a retirada de niños e a colocación de trampas para atraer as vespas raíñas. Esta última acción impediría a aparición de novos niños e a multiplicación de exemplares. A contraparte é que expertos en tratar co insecto invasor, non ven a erradicación completa do mesmo en todo o norte da Península Ibérica, basicamente pola humidade e a maior concentración de árbores nesta área.
PASOS PARA O CONTROL
José María Vázquez, director da empresa Serpa, asegura que “coa retirada do niño só se ten nin a metade do traballo feito”. Por iso a estratexia ten dúas partes a do “trampeo en primavera” para a captura das raíñas e logo a retirada dos niños que é permanente durante o ano. Para iso hai que observar o comportamento das raíñas que teñen unha época de saída de entre tres e catro meses. Esa sería a primeira parte.
No caso das raíñas que non caeron na trampa, é necesaria a observación directa sobre onde aparencen os lugares infectados ou niños. A cuestión, segundo Vázquez é dar a tempo co niño primario e a partir de aí ver onde cadran os secundarios, terciarios facendo un mapeo da área. O mapeo inclúe tamén a ubicación das trampas.
A retirada das esferas onde viven as vespas pode ter perigo? A resposta é que todo depende de como se usan as diferentes técnicas ou ferramentas. Hai varios métodos patentados como son sistema de cremación interna que vai queimando por dentro o fogar dos insectos. Se a retirada se produce nunha casa, os métodos son diferentes e teñen que garantir a seguridade das persoas. “O de ir pola noite crendo que están adormecidas non é así” sinala Vázquez en referencia á idea de que os insectos como as avespas dormen de noite e por tanto é máis doado eliminalas.
Cada retirada esixe un traballo ou maneira diferente. “Hai casos en que si é necesario retirar de noite, como por exemplo o caso dunha escola onde debiamos retirar para que non atacasen aos nenos cando entrasen de mañá”. No caso dos e das traballadoras que se dedican a este labor, a protección é completa cun traxe de apicultor. O único risco, din, é o cansanzo da calor dentro do traxe.
LUGARES PREFERIDOS PARA A VELUTINA
O lugar de preferencia é xunto ás colmeas de avella. A inmensa maioría de ataques son contra as abellas para produción de mel. Tamén se observou como escollen lugares onde a temperatura e a humidade son moi parecidas ás condicións que se dan no lugar de orixe das velutinas. Estas conclusións sacáronas persoas que se dedican profesionalmente ao traballo de eliminación de niños e trampeo de raíñas.
“Levo anos con este traballo e cada día aprendo algo diferente sobre estes insectos” di Vázquez. O descubrimento máis sorprendente para este especialista é que “a raíña fai catro niños, un primario, o secundario nun radio de 20 ou 25 metros onde eclosionan os machos, logo cando está fecundada crea un terciaro onde deposita as futuras raíñas, cando eclosionan estas novas raíñas, a raíña nai morre nun novo fogar onde morre durante o inverno”. Desta maneira, a captura de raíñas, o control da praga, permite unha minimización moito máis elevada que coa simple retirada. A falta de nais reduce o número de novos niños.
A cuestión é que a erradicación desta praga non parece estar próxima aínda que existen proxectos dentro da UE que procuran este obxectivo. No caso concreto da Mariña, se ben é certo que as temperaturas son menos cálidas que noutras partes de Galicia, a humidade e o calor do verán son suficientes para a eclosión de raíñas.
